تاثیر تکنیک‌های آرام‌سازی و اصلاح عضلات در کاهش تنش
آیا تا به حال در روزهای پر استرس، احساس کرده‌اید فکتان را ناخودآگاه محکم روی هم فشار می‌دهید یا گردنتان سفت و سنگین می‌شود؟ این واکنش‌ها شاید بی‌اهمیت به نظر برسند، اما می‌توانند به مرور به دردهای مزمن فک (TMJ) و گرفتگی گردن تبدیل شوند. اضطراب، تنها ذهن را درگیر نمی‌کند؛ بلکه اثر مستقیم بر عضلات بدن دارد. انقباض مداوم در عضلات فک و گردن باعث درد، خستگی، سردرد و حتی اختلال در خواب می‌شود.
در چنین شرایطی، فیزیوتراپی می‌تواند با رویکردی علمی و بدون دارو، این چرخه درد و تنش را متوقف کند و به بدن یاد دهد دوباره آرام شود. در ادامه با توضیحات تخصصی دکتر غزل خراجی، فیزیوتراپیست و مدرس کارگاه‌های آموزشی، بررسی می‌کنیم که چگونه فیزیوتراپی به بهبود این نوع دردها کمک می‌کند.
اضطراب و تأثیر آن بر عضلات فک و گردن
وقتی دچار اضطراب یا استرس هستیم، بدن به‌صورت ناخودآگاه وارد «حالت دفاعی» می‌شود. در این حالت، سیستم عصبی سمپاتیک فعال شده و عضلات کلیدی بدن منقبض می‌شوند تا از ما محافظت کنند. اما اگر این حالت به‌طور طولانی ادامه پیدا کند، فشار زیادی به عضلات فک (ماستر و تمپورالیس)، گردن و شانه‌ها وارد می‌شود. نتیجه‌ی این وضعیت عبارت است از:
- درد یا خشکی فک هنگام باز و بسته کردن دهان؛
- احساس سنگینی در گردن و پشت سر؛
- سردردهای مزمن یا تیرکشنده در ناحیه گیجگاه.
در بسیاری از بیماران، دردهای فک و گردن با اضطراب تشدید می‌شوند و درمان دارویی به‌تنهایی کافی نیست؛ زیرا ریشه‌ی مشکل، تنش عضلانی و الگوی غلط حرکتی است جایی که فیزیوتراپی وارد عمل می‌شود.
نقش فیزیوتراپی در کاهش درد فک (اختلال مفصل گیجگاهی-فکی)
یکی از مشکلات شایع مرتبط با اضطراب، اختلال مفصل گیجگاهی‌فکی (TMJ dysfunction) است. در این وضعیت، فک در اثر فشار و سفتی عضلات به‌درستی حرکت نمی‌کند. فیزیوتراپی در این موارد با تکنیک‌های دستی، تمرینات کنترل‌شده و آموزش آرام‌سازی عضلات، عملکرد طبیعی فک را بازمی‌گرداند. روش‌های فیزیوتراپی برای درمان درد فک شامل:
- درمان دستی (Manual Therapy): آزادسازی عضلات فک، گردن و ناحیه شقیقه برای کاهش اسپاسم.
- تمرینات کششی: آموزش حرکات ملایم دهان برای باز شدن تدریجی مفصل.
- اصلاح الگوی حرکتی: آموزش وضعیت صحیح فک هنگام صحبت، غذا خوردن یا استرس.
بسیاری از بیماران پس از چند جلسه فیزیوتراپی تخصصی، کاهش چشمگیر درد و بهبود در باز شدن دهان را تجربه می‌کنند.
درمان دردهای گردن ناشی از اضطراب
گردن یکی از نخستین بخش‌هایی است که در واکنش به اضطراب دچار انقباض می‌شود. این انقباض مزمن باعث محدودیت حرکتی، سردردهای گردنی و حتی سرگیجه می‌گردد. فیزیوتراپی با ترکیب چند روش علمی، عضلات گردن را از حالت تنش خارج کرده و خون‌رسانی را افزایش می‌دهد. مراحل درمان معمولاً شامل:
- درمان دستی و ماساژ تخصصی گردن و شانه‌ها برای رفع اسپاسم.
- تمرینات کششی و تقویتی ملایم برای تثبیت ستون فقرات گردنی.
- اصلاح وضعیت بدن هنگام کار با رایانه یا موبایل تا از تکرار درد جلوگیری شود.
در مرکز فیزیوتراپی دکتر غزل خراجی، این درمان‌ها متناسب با شدت درد و وضعیت عضلانی هر فرد طراحی می‌شوند تا بهترین پاسخ درمانی حاصل شود.
آرام‌سازی بدن و ذهن؛ رویکردی ترکیبی در فیزیوتراپی
درمان دردهای ناشی از اضطراب فقط به عضلات محدود نمی‌شود. بدن و ذهن ارتباطی تنگاتنگ دارند و بدون در نظر گرفتن آرامش ذهنی، درمان ناقص خواهد بود. فیزیوتراپی با به‌کارگیری تمرینات تنفس دیافراگمی، کشش تدریجی و تمرینات آگاهی از بدن (Body Awareness) به بیمار کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر تنش‌های عضلانی خود پیدا کند.
در بسیاری از بیماران، همین تمرینات ساده باعث می‌شود شدت اضطراب کاهش یابد و درد فک و گردن به شکل محسوسی کمتر شود. به همین دلیل، فیزیوتراپی در این موارد نه‌تنها درمان فیزیکی بلکه نوعی بازآموزی عصبی-عضلانی و آرام‌سازی ذهنی است.
فیزیوتراپی در کنار درمان‌های روان‌شناختی؛ بهترین نتیجه
در مواردی که اضطراب شدید یا مزمن باشد، فیزیوتراپی به‌تنهایی کافی نیست. در چنین شرایطی، همکاری میان فیزیوتراپیست و روان‌شناس می‌تواند بهترین نتایج را به همراه داشته باشد. در مرکز فیزیوتراپی دکتر غزل خراجی، بیماران با دردهای فک و گردن ابتدا از نظر جسمی ارزیابی می‌شوند و سپس در صورت نیاز، برای کنترل اضطراب به متخصصین مرتبط ارجاع داده می‌شوند.
این رویکرد چندبعدی سبب می‌شود که درمان نه‌تنها درد را کاهش دهد، بلکه ریشه‌ی استرس و انقباض عضلانی را نیز از بین ببرد.
نتیجه‌گیری
دردهای فک و گردن ناشی از اضطراب، نشانه‌ای از فشار ذهنی و جسمی است که در عضلات تجمع پیدا کرده است. فیزیوتراپی با تمرکز بر ریشه‌ی عضلانی درد و بازآموزی حرکات صحیح، می‌تواند بدون دارو به کاهش چشمگیر علائم کمک کند.
در مجهزترین کلینیک فیزیوتراپی شمال تهران، درمان‌ها بر اساس به‌روزترین گایدلاین‌های بین‌المللی و با ترکیب دانش علمی و تجربه بالینی انجام می‌شوند تا بیماران دوباره احساس سبکی و آرامش را تجربه کنند.
